Czym jest łupież? Poznaj przyczyny i sposoby przeciwdziałania.

date icon 11 grudnia 2023
author icon
 
 

Łupież to najczęstsze schorzenie dotykające skórę głowy. Przyczyniają się do niego zarówno zaburzenia hormonalne, które przekładają się na nasilony łojotok, jak również niedostateczna higiena włosów oraz skóry głowy, indywidualne predyspozycje do nadwrażliwości na drożdżaki oraz czynniki zewnętrzne i silny stres. Warto wspomnieć, że niektóre szampony do włosów mogą stać się przyczyną łupieżu, zwłaszcza, gdy używane są zbyt często. Należy zwrócić uwagę, że występowanie łupieżu związane jest z grzybem z rodzaju Malassezia, który wchodzi w skład fizjologicznej flory naszej skóry. Łupież przybiera różną postać. Jego poprawne zdiagnozowanie ułatwia wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji. Jak wygląda łupież suchy i czym różni się od łupieżu tłustego? Jakie substancje przeciwgrzybicze powinien zawierać szampon? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w naszym artykule. Przedstawimy Ci też skuteczne sposoby na łupież.

Czym jest łupież?

Choć łupież często nas krępuje i zawstydza, to z tym problemem boryka się nawet połowa populacji. Częściej dotyka mężczyzn oraz ludzi młodych (ok. 20. roku życia). Niestety, łupież ma przewlekły charakter i wykazuje tendencję do nawrotów. Charakterystycznym objawem  łupieżu jest nadmierne łuszczenie się skóry głowy ze wzmożoną produkcją łoju. Nasilone złuszczanie naskórka wynika z przyspieszonego cyklu odnowy komórkowej. W przypadku zdrowej skóry cykl ten  trwa 28-dni, przy łupieżu proces ten jest przyspieszony i  skraca się do 7-21 dni. Łupież może pojawić się u osób z alergią, atopią czy suchą skórą. Nie mają one skłonności do nasilonego łojotoku, ale ich skóra jest nadwrażliwa, skłonna do powstawania podrażnień wskutek stosowania drażniących kosmetyków, zabiegów fryzjerskich czy obecności drożdżaków bytujących na skórze.

Wprawdzie łupież jest najczęściej spotykany na skórze głowy, ale może objąć swoim zasięgiem także twarz, ramiona i dłonie.

Skąd bierze się łupież?

Każdy, kto miał łupież na głowie, wie, że nie wygląda on zbyt estetycznie i odbiera pewność siebie. Co go powoduje? Warto wymienić tutaj kilka czynników.

  1. Zaburzenia mikrobiomu, które zwiększają namnażanie drożdżaków z rodzaju Malassezia – głównych sprawców łupieżu. Należy zaznaczyć, że łupież pojawia się, gdy jest ich w nadmiarze.Ich obecność na skórze głowy uchodzi za normalną, bo wchodzą w skład fizjologicznego mikrobiomu.
  2. Zmiany w składzie sebum,u osób z tendencją do nadmiernego wydzielania łoju, grzyby Malassezia, mają niezwykle sprzyjające warunki do życia i rozwoju, co przekłada się na pojawienie stanu zapalnego, wpływając na łuszczenie skóry, czyli powstawanie łupieżu. Łupież idzie w parze z zaburzeniami mikrobiomu. Przy tej przypadłości obserwuje się zwiększone namnażanie drożdżaków z rodzaju Malassezia. Wspomniane mikroorganizmy, które odpowiadają za łupież, żywią się triglicerydami wytwarzanymi przez gruczoły łojowe.Uwalniają wolne kwasy tłuszczowe, które działają drażniąco na skórę głowy i indukują stan zapalny. Łojotokowe zapalenie skóry to choroba, w której przebiegu często stwierdza się łupież.
  3. Uszkodzenie naturalnej bariery hydrolipidowej skóry, które ułatwia namnażanie się patogenom.
  4. Łupież kosmetyczny powstaje wskutek stosowania niewłaściwie dobranych kosmetyków, które działają drażniąco i alergizująco na skórę głowy.
  5. Suszenie zbyt gorącym strumieniem powietrza wysusza i podrażnia skórę głowy, przez co może pojawić się łupież.
  6. Przegrzewanie skóry głowy w wyniku noszenia czapek z syntetycznych włókien, które nie zapewniają prawidłowej termoregulacji.
  7. Dieta uboga w kwasy omega–3, witaminę D, cynk i witaminę A wpływa negatywnie na stan skóry.
  8. Stres, który indukuje w organizmie stan zapalny i zwiększa produkcję łoju. Sebum z kolei staje się pożywką dla drożdżaków Malassezia.

Zaburzenia hormonalne, które powodują wytwarzanie większych ilości łoju.

Rodzaje łupieżu

Istnieją różne rodzaje łupieżu. Odpowiednie rozpoznanie jest bardzo ważne, bowiem wpływa na sposób leczenia. Dermatolodzy wyróżniają:

  • łupież suchy, który obejmuje owłosioną skórę głowy. Przypomina srebrzystobiałe łuski, które w ciągu dnia złuszczają się i osadzają na odzieży. Łupież suchy rzadko pojawia się na rzęsach i brwiach. Niekiedy chory odczuwa delikatny świąd, który prowokuje go do drapania. Lekarze podkreślają, że łupież suchy jest najczęściej występującą postacią tej choroby,
  • łupież tłusty niekiedy rozpoczyna się od łupieżu suchego, który nie został poddany odpowiedniemu leczeniu. Wygląda dość charakterystycznie. Przy łupieżu tłustym obserwuje się żółte strupy oraz nadmierne wydzielanie łoju. Włosy szybciej się przetłuszczają. Ponadto łupież tłusty często idzie w parze z silnym świądem, który prowokuje do drapania. Problem stanowi także stan zapalny skóry głowy. Nieleczony łupież tłusty może doprowadzić do znacznego przerzedzenia włosów. Leczy się go przy użyciu preparatów zewnętrznych i wewnętrznych, które zawierają substancje przeciwgrzybicze,
  • łupież biały skóry gładkiej wyróżnia się obecnością białych łusek, które występują na ramionach, dłoniach i klatce piersiowej. Zazwyczaj pojawia się u chłopców i młodych mężczyzn. Istnieje korelacja między łupieżem białym skóry gładkiej a atopowym zapaleniem skóry,
  • łupież pstry ma postać różowych lub brunatnych plam. Pojawia się w różnych częściach ciała, w tym m.in. na karku, plecach, ramionach i klatce piersiowej. Niestety, łupież pstry po wyleczeniu pozostawia białe plamy, które wyraźnie odcinają się od reszty skóry przy opalaniu,
  • łupież azbestowy uchodzi za najcięższą odmianę łupieżu tłustego. W jego przebiegu obserwuje się mocno przylegające żółte łuski. Gdy próbuje się je usunąć, zaczynają się kruszyć,
  • łupież różowy Gilberta przypuszcza się że wywołuje go wirus opryszczki. W jego przebiegu obserwuje się rumieniowo-złuszczające ogniska.

W przypadku większości odmian łupieżu najlepsze rezultaty przynoszą preparaty stosowane zewnętrznie i wewnętrznie, które zawierają substancje przeciwgrzybicze. 

Jak pozbyć się łupieżu?

Tłusty łupież na głowie wymaga odmiennego podejścia niż suchy. Tutaj konieczne staje się uregulowanie aktywności gruczołów łojowych. Ponadto leczenie łupieżu tłustego bardzo często wiąże się z wdrożeniem preparatów przeciwgrzybiczych. Stosuje się je miejscowo oraz, w razie konieczności, doustnie.

Niekiedy łupież nie ustępuje, mimo użycia szamponu o właściwościach przeciwgrzybiczych. W takiej sytuacji rekomenduje się leki doustne z terbinafiną, flukonazolem lub itrakonazolem. Poszczególne substancje działają  grzybobójczo i/lub grzybostatycznie. Leczenie łupieżu zazwyczaj trwa kilka miesięcy. Po jego zakończeniu należy stosować profilaktycznie szampony z substancjami przeciwgrzybiczymi. 

Domowe sposoby na łupież tłusty obejmują m.in.:

  • maseczki błotne z siarką termalną – siarka wykazuje działanie grzybobójcze, więc poprawia stan skóry,
  • płukanki ziołowe z rozmarynu, lawendy, pokrzywy, dziegcia, mięty, które regulują wydzielanie sebum i redukują liczebność drożdżaków z gatunku Malassezia.

Omawiając domowe sposoby na łupież tłusty, nie sposób nie wspomnieć o wprowadzeniu kilku istotnych zasad. Pomogą one wyeliminować problem i zmniejszyć jego nasilenie. Łupież stanie się mniej dokuczliwy, gdy:

  • dwukrotnie umyjemy głowę i dokładnie spłuczemy szampon,
  • zmienimy swoje nawyki żywieniowe na zdrowsze. Zaczniemy unikać fast foodów, słodyczy, kawy, herbaty i ostrych przypraw. Włączymy do diety produkty zasobne w witaminy, minerały i antyoksydanty, w tym świeże zioła, warzywa, pełnoziarniste zboża, nabiał fermentowany, jaja i owoce o niskim indeksie glikemicznym,
  • zaczniemy regularnie zmieniać pościel i ręczniki, piorąc je w wysokich temperaturach,
  • zwrócimy uwagę na odpowiednią podaż cynku, selenu, witamin z grupy B i witaminy D w diecie, a w razie konieczności wdrożymy odpowiednią suplementację,
  • czapkę z akrylu lub poliestru zastąpimy okryciem głowy z wełny lub kaszmiru, które przepuszcza powietrze i zapewnia prawidłową termoregulację,
  • włosy będziemy suszyć naturalnie. Suszarka może podrażniać skórę głowy i zaostrzać stan zapalny,
  • będziemy unikali spania z mokrą czy niedosuszoną głową
  • zaczniemy regularnie czyścić i dezynfekować szczotki i grzebienie

Nieleczony łupież tłusty wywołany przez infekcję grzybiczą, może doprowadzić do łysienia. Mając to na uwadze, nie należy go lekceważyć.

Leczenie łupieżu suchego opiera się na nieco innych zasadach. Zazwyczaj wspomniany problem pojawia się wskutek stosowania zbyt silnych detergentów, które naruszają naturalną barierę hydrolipidową skóry. Szkodliwe mogą okazać się także farby, lakiery i zbyt gorący nawiew suszarki. Należy zadabć o przywrócenie bariery hydrolipidowej, aby łupież znikł. W tym celu rekomenduje się szampony o działaniu nawilżająco-łagodzącym. Ważne, aby nie zabrakło w nich humektantów, czyli substancji higroskopijnych, które wiążą wodę w naskórku. Zaliczamy do nich m.in. kwas hialuronowy, glicerynę i mocznik. 

Nawet gdy łupież jest suchy, trzeba wprowadzić szampon przeciwgrzybiczy. Skóra głowy z uszkodzoną warstwą hydrolipidową łatwo ulega nadkażeniu. 

Domowe sposoby na łupież suchy obejmują m.in. zdrową dietę opartą na odpowiedniej podaży cynku, selenu, witaminy D, witaminy A, witamin z grupy B i kwasów omega-3. Wspomniane składniki łagodzą podrażnienia, poprawiają barierę ochronną skóry i działają przeciwzapalnie.

Leczenie łupieżu suchego niekiedy musi przebiegać pod ścisłą kontrolą dermatologa. Dzieje się tak przy atopowym zapaleniu skóry i łuszczycy. Specjalista wówczas starannie dobiera szampon przeciwłupieżowy, biorąc pod uwagę pozostałe problemy pacjenta. Najlepiej, gdy widząc łupież, zgłosimy się do lekarza. Tylko specjalista potrafi ocenić rodzaj dermatozy i przekazać pacjentowi odpowiednie zalecenia. Należy ściśle przestrzegać wskazań dermatologa, aby wyeliminować łupież. Przy wyborze leków i kosmetyków zgłośmy lekarzowi ewentualne alergie oraz nadwrażliwość na poszczególne składniki. Na szczęście w większości przypadków łupież udaje się wyeliminować, co znacząco poprawia jakość życia.

Skuteczny szampon na łupież

Łupież początkowo można zwalczać, sięgając po odpowiednio dobrane szampony przeciwłupieżowe bez recepty. Ważne, aby nie zawierały silnych detergentów, które wysuszają skórę głowy i uruchamiają błędne koło. Uważajmy też na potencjalne alergeny i substancje drażniące, gdyż uszkodzona skóra głowy staje się doskonałą pożywką dla grzybów. Niezależnie, czy cierpisz na łupież tłusty, czy suchy, nie wolno przesuszać skóry głowy. Naruszasz wówczas jej naturalną barierę ochronną. 

Ponadto u osób, które cierpią na łojotokowe zapalenie skóry i atopowe zapalenie skóry, często obserwuje się zaburzenia mikrobiomu. Zaleca się, aby szampon przeciwłupieżowy zawierał nie tylko substancje przeciwgrzybicze, ale też łagodzące podrażnienia i prebiotyki. Te ostatnie wspierają wzrost “dobrych” bakterii. Także obecność humektantów i składników odżywczych wspomaga proces zdrowienia skóry. 

Jeśli skarżysz się na łupież, zwróć uwagę na szampony z substancjami takimi jak:

  • siarczek selenu,
  • ketokonazol,
  • pirokton olaminy,
  • pirytonian cynku,
  • cyklopiroksolamina,
  • kwas salicylowy w niskim stężeniu,
  • mocznik,
  • wyciąg z rozmarynu,
  • ekstrakt z dziegcia.

Szampon przeciwłupieżowy zadziała, gdy będziesz go używać zgodnie z zamieszczoną instrukcją. Zaleca się, aby rozpuścić go w niewielkiej ilości wody, a powstałą pianę nanieść na skórę głowy i włosy. Zaleca się dwukrotne mycie głowy. Przy drugim myciu należy odczekać 3-5 minut, aby szampon mógł zadziałać na łupież. Potem dokładnie spłukuje się kosmetyk.

Jeśli szampon przeciwłupieżowy bez recepty nie przynosi oczekiwanej poprawy, trzeba skonsultować się z lekarzem. Niekiedy konieczne jest wdrożenie preparatu, który ma status leku na receptę. Zawiera on wyższą dawkę substancji leczniczych, dlatego pomaga w walce z łupieżem. Ponadto dermatolog może włączyć leki miejscowe i doustne. Istnieją skutecznie tabletki przeciwgrzybicze, które zawierają flukonazol, terbinafinę i itrakonazol. 

author icon
Natalia Grzywińska

Zobacz inne artykuły autora